MIJN VERWERKING.
24 april 2015
Hallo allemaal,
Afgelopen maandag heeft Michel te horen gekregen dat hij een kwaadaardig gezwel heeft op de lever. Helaas blijkt dat een uitzaaiing te zijn, en moet er nu gezocht worden naar de herkomst van dit monstertje. Michel is moe en heeft veel pijn. Iedere dag is anders en wordt ook anders beleefd.
Wij wilden in eerste instantie dit nog aan niemand vertellen. Onze 2 jongste kinderen zitten midden in hun eindexamens. Nu na 4 dagen al beseffen wij dat we dit waarschijnlijk niet kunnen volhouden. Max en Anjali zijn soms wel gek maar niet dom. We hebben het verteld zodat ze kunnen “wennen” aan dit slechte bericht. Ja, ook aan slecht nieuws kan je wennen….. Hopelijk rollen ze zonder kleerscheuren door die examens.
Michel had eigenlijk aanstaande dinsdag naar het ziekenhuis gemoeten. Onze dochter moet op die dag bevallen d.m.v. een keizersnede. Michel en ik willen er op die dag graag bij zijn voor Renée, vandaar dat die afspraak is verplaatst naar vrijdag 1 mei.
Ze gaan zoals Michel dat zegt, eerst met een cameraploeg onderlangs een kijkje nemen en daarna via de bovenkant. De arts heeft gezegd te willen gaan doorpakken. We zullen dan ook snel een strijdplan hebben.
Nu is Michel thuis en is alles “normaal “. Zo willen we dat ook houden. Ben je gewend om langs te komen, doe dat dan gewoon en praat over de zaken waar we normaal gesproken ook over praten. Ben je niet gewend om langs te komen, doe dat dan nu ook niet !
Via deze groepsmail zal ik jullie op de hoogte houden van de stappen die gemaakt worden. Ik zou het fijn vinden als jullie me niet bellen !!! Een app sturen mag wel, ik zal hem wel lezen als ik daar zin of tijd voor heb, maar niet reageren. Natuurlijk is het fijn om zo af en toe een blijk van medeleven te ontvangen. Maar ik merk nu al dat ik een soort secretaresse ben van het monstertje dat zich in Michel heeft gesetteld. Op deze “administratieve” energie zitten wij nu niet te wachten. Lekker gewoon rust en in het moment zien wat er gebeurd.
Vraag er dus niet naar als je ons tegenkomt. Ik (Annette) houd jullie op de hoogte en zal aangeven waar we behoefte aan hebben.
Ik hoop jullie bij deze voldoende geïnformeerd te hebben.
Groeten Michel en Annette Groen.
11 mei 2015
Vandaag een gesprek gehad met de oncoloog. Na wat schermutselingen en “foutjes” een helder, duidelijk gesprek.
Michels verleden mentaal en fysiek goed doorgevraagd en in kaart gebracht. Daarna resumeerde ze de afgelopen weken .
In eerste instantie werd er vanuit gegaan dat de tumor die ze in de lever hebben gevonden een uitzaaiing is. Primaire leverkanker komt zelden voor tenzij opgedaan buiten Europa in de vorm van hepatitis B/C, of cirrose (veel drank gebruik),
Drugs met gebruik van naalden. Dit is allemaal niet van toepassing bij Michel. Er is gezocht in de darmen, longen, prostaat, galblaas, maag, slokdarm en wervelkolom. Alles is schoon. Hoe zeldzaam dan ook gaat de gedachte nu toch uit naar primair leverkanker. Als bovenstaand profiel niet opgaat blijkt dit een zeldzaamheid te zijn. Dát past dan wel weer bij Michies profiel denk ik dan.
Om uit te sluiten dat er echt nergens anders iets te vinden is wordt er morgen een PET scan gedaan. Een PET-scan (positron emissie tomografie) is een vorm van nucleair beeldvormend onderzoek. Met behulp van een kleine hoeveelheid radioactieve stof wordt verandering in de stofwisseling van cellen in beeld gebracht. Hoe werkt het? Een PET-scan wordt gedaan bij sommige vormen van kanker. Kankercellen hebben meestal een verhoogde stofwisseling in vergelijking met normale cellen. Dat betekent dat kankercellen veel meer suiker gebruiken. Bij een PET-scan wordt van tevoren een kleine hoeveelheid radioactief suiker in het bloed gespoten. Deze radioactieve suiker concentreert zich vervolgens op de plekken waar de kankercellen zitten. De radioactiviteit is terug te zien op de beelden die scan maakt. Om kwalitatief betere beelden te kunnen maken, wordt een PET-scan soms aangevuld met een CT-scan. Vrijdag wordt er een MRI scan gemaakt, dit keer alleen van de lever. Hopend dat de tumoren in de lever duidelijker gelokaliseerd zullen zijn.
Normaal wordt er in een vermoedelijke tumor (dit is het tot het bewezen is) een punctie gedaan zodat het biopt naar een patholoog gaat die uiteindelijk uitsluitsel kan geven of de tumor een kwaadaardig gezwel is of iets anders. Bij een lever doet men dit niet graag omdat de punctie op zich, de cellen kunnen beschadigen waardoor ze zich gaan delen. Dus men probeert deze week door middel van de PET scan en MRI scan vast te stellen of het inderdaad een kwaadaardige tumor is alleen in de lever.
Volgende week dinsdag buigt er een multidisciplinair team zich over deze case, en volgende week donderdag hebben we weer een afspraak met de oncoloog. Dit keer is dan het strijdplan duidelijk.
DE PIJN.
Er zijn volgens de oncoloog 2 vormen van kanker die het meeste pijn veroorzaken nl.: Tumor in het longslijmvlies en wanneer een tumor het jasje/kapsel raakt van de lever. Deze laatste is het geval bij Michel. De pijnbestrijding is dan ook tot nu toe een hel. Tijdens de pieken kruipt hij door het huis, de hele dag heeft hij vreselijk veel pijn. Er wordt nu met morfine en andere medicijnen gezocht naar een houdbare situatie. Dit kan nog even duren omdat het stapsgewijs verhoogt moet worden totdat het goed is. Hopelijk lukt dat snel, want het is echt vreselijk om aan te zien. Daarbij moet ik wel zeggen dat hij heel stoer zichzelf er doorheen slaat.
Het leven gaat hier zo normaal mogelijk door. Heerlijk dat niemand ons persoonlijk over deze situatie benaderd. De momenten van rust en “leegte” zijn ons nu juist dierbaar. Thuis is thuis, even geen ziekenhuisstory.
Eind volgende week stuur ik weer een mail met de bevindingen. Via deze weg zal ik onze behoeften kenbaar blijven maken.
Onze hartelijk dank voor jullie begrip.
Groeten Michel en Annette
21 mei 2015,
Vandaag hebben we een gesprek gehad met de oncoloog. Helaas met een vervelende uitslag.
Er is geconstateerd dat Michel alvleesklierkanker heeft. Een agressieve vorm met uitzaaiingen door het hele lijf. Genezing is daardoor niet meer mogelijk. Er is voorgesteld om chemotherapie te starten. In de eerste plaats om de pijn zoveel mogelijk terug te brengen en in de tweede plaats levensverlengend. De overweging dit alles niet te doen wordt sterk afgeraden omdat de ervaring leert dat met deze vorm de pijn te sterk wordt. Chemo geeft hierin nog verlichting. Michel mocht er rustig over na gaan denken. Dat heeft hij gedaan zo ongeveer 5 seconden. Hij gaat ervoor en wel zo snel mogelijk.
In Kankerland is het de zwaarste chemo die er is. Met andere woorden voor sommige mensen heel slecht te trekken. Het plan is 10x een chemo om de 2 weken. Daarna is het aan het universum.
Op de vraag hoe de levensverwachting is kwam het volgende antwoord. Dit is heel verschillend. Er zijn mensen die de chemo’s niet afmaken en er zijn ook mensen die dan nog even door kunnen gaan. Het gemiddelde (maar dat is statistisch ) is van een half jaar tot een jaar. Alles hangt af van de conditie van Michel en hoe hij het verdraagt.
Als een echte wiskundedocent weet hij alles af van statistieken dus heeft hij besloten aan de goede kant van deze statistieken te gaan staan. Gewoon nog een paar jaar. En……de wetenschap staat ook niet stil ! Al met al een goede instelling. Natuurlijk besluipt bij ons allebei ook andere gevoelens, daar zijn we niet blind voor. Heel realistisch zullen we het één en ander regelen. Is dat maar vast gedaan. Kan geen kwaad voor nu of de toekomst. Als gezin groeien we in deze situatie en we zullen dat ook zo prettig mogelijk doen.
Het plan is dat er in de woonkamer een goed bed komt. Zo’n ding waar van alles omhoog of omlaag kan. Michel kan dan regelmatig zich terugtrekken en toch onderdeel zijn van het gezin. Ook kan hij dan een manier vinden om zo makkelijk mogelijk te slapen. Voor mij is in deze periode een goede nachtrust ook belangrijk. Zo kunnen we elkaar het beste bij staan.
Deze zomer staan er een aantal klussen op het programma. Michel is al niet een superheld waar het om klussen gaat. Nu is iedere vorm van stress heel vervelend. Daarom zal ik ook aangeven waar ik deze zomer mee geholpen kan worden. Dat zal heel fijn zijn. Gezellig en hoeven we niet naar elkaar te gaan zitten navelstaren.
We hadden een lang weekend gepland naar Euro Disney met de kinderen, 6,7 en 8 juni. Renée kwam met het idee om dit toch te doen met het hele gezin, dus Renée, Guido, Gwenn en Amarantha gaan dan ook mee. Ik heb het ziekenhuis opgebeld om dit aan te geven. Het lijkt me een strak plan. We kunnen met z’n allen voor elkaar zorgen en onze droom om een keer met het hele voltallige gezin ( 10 man sterk) iets te doen komt dan direct uit.
23 juni 2015
Vandaag zijn Michel en ik bij de oncoloog geweest. Nadat zijn bloed was nagekeken bleek duidelijk dat de bloedwaarden wetenschappelijk gezien schrikbarend zijn gestegen. Dat houdt in dat de 2de chemotherapie niet gegeven kan worden. Er wordt morgen een echo gemaakt om te kijken of de galwegen verstopt zijn geraakt. Dan kan er eventueel een drain worden gezet. Het behandelplan is nu op z’n kop, dus wat het gaat worden blijft de vraag. De oncoloog is zeer triest, maar ik heb haar gerust kunnen stellen. Michel en ik zijn rustig en laten alles op ons afkomen. Mich voelt zich naar omstandigheden goed en gaat gewoon door met leven zo als wij dat allemaal doen. De pijn hebben we onder controle en dat is heel wat waard. Het eten is nog een zoektocht, maar dat komt ook wel.
Meneer Groen is nu geel. Heel gelukkig met de kinderen om hem heen. Wat is er nog meer ? Wat kunnen we doen ? Waar gaan we heen ?
De tijd zal het ons leren. Nu in het moment hebben we onze weg gevonden. Rustig aan en anticiperen in het moment is tot nu toe de oplossing.
Anjali heeft hier in de tuin haar diploma uitreiking gehad. Dat was heel speciaal voor ons, maar ook voor de leerkrachten. Helaas kan Michel niet mee naar de diploma uitreiking van Max en Sanne. We zullen dan ook veel foto’s maken of filmen. Bewust genieten is nu nog meer/sterker ons motto !
Als we hulp nodig hebben zal ik dat zeker vragen. Als je langs wilt komen graag eerst even bellen of dat het kan. Mijn nr. is 0646608792.
Groeten Michel en Annette
25 juni 2015
Dit wordt waarschijnlijk m’n op één na laatste mailtje. Vandaag hebben Michel de oncoloog en ik besloten te stoppen met alle mogelijke behandelingen. Het zou misschien een beetje meer tijd opleveren, maar ook heel veel meer ellende en pijn. Het gaat om de kwaliteit van leven. Michel voelt zich nu goed. Dat is voor ons het alle belangrijkste !!!
Vanaf nu praten we nog volgens de oncoloog over dagen. Ieder moment is er dus werkelijk één.
We gaan vanavond lekker buiten bqq’en, met hele gezin en een paar goede vrienden. Wij zijn blij en gelukkig dat de pijn zo goed onder controle is en dat Michel binnen de warmte van zijn gezin rustig zijn tijd kan vinden om te gaan. We zullen zeker genieten van de spaarzame momenten en slimme, assertieve opmerkingen. Het klinkt misschien vreemd, maar we hebben plezier. Met een rustig gevoel treden we de komende tijd tegemoet.
Voor alle duidelijkheid, ben je gewend om hier langs te komen, doe dat dan gewoon nu ook. Ben je dat niet gewend doe dat dan nu ook zeker niet. Voel je een dusdanige drang wél langs te willen komen, bel mij dan eerst even om te kijken of het een juist moment is.
Mijn hartelijke dank voor jullie lieve berichten, kaarten etc.
Groeten Michel en Annette
30 juni 2015
Vanaf dit moment heeft Michel aangegeven alleen nog maar met zijn gezin te zijn.
Geen andere familie of vrienden meer. Het gaat nu om rust en geen andere energieën in zijn nabijheid.
Bedankt voor al jullie belangstelling en kaarten we houden jullie op de hoogte.
Groeten Annette
05 juli 2015
Vanochtend om 03.31 uur is Michel overleden. In de tuin scheen precies op dat moment de maan over hem heen.
Met een hele rustige ademhaling en volledige ontspanning is hij uiteindelijk overgegaan, zijn nieuwe reis tegemoet.
Voor een ieder die hier niet aanwezig was, is dit alles snel gegaan. Wij hebben met het hele gezin de ruimte gehad om in dit proces te groeien. We zijn blij dat het allemaal zo rustig en sereen is verlopen. Blij voor Michel dat hij verlost is.
De bedoeling is dat hij hier thuis wordt opgebaard. Vanaf morgen (maandag) tot en met woensdag is men vrij om tussen 12.00 uur en 17.00 uur even langs te komen en afscheid te nemen.
Wij vinden het fijn om een knuffel te ontvangen, zoenen liever niet.
We zouden het fijn vinden als jullie voor Michel één (1) bloem willen meenemen of een kaars.
Nogmaals bedankt voor alle attenties die we de laatste tijd hebben mogen ontvangen.
Groeten Annette en de kinderen.
EEN ZEE VAN TRANEN…
30 augustus 2015
Tranen rollen over mijn wangen, ze komen uit een poel diep van binnen. Die poel blijkt een bron te zijn vanuit een eindeloze oceaan. Het zoute water dat omhoog komt blijft stromen en veroorzaakt die overstromingen op mijn gezicht.
Vanaf het moment dat Mich te horen kreeg dat hij kanker had, ontstond er in mij een lege donkere plek. Net als de cellen in Mich die zich deelden en de tumoren lieten groeien, groeide bij mij die leegte en ging langzaam het licht uit.
Hoe zag onze relatie eruit ? Waren we het ideale stel ? Waren we een paar waar niemand mee zou willen ruilen ? Waren we goede ouders ? Waren we individuen ? Waren we niet samen ? Waren we vergroeid met elkaar of juist uit elkaar gegroeid ? Wat was onze band ? Waar konden we op rekenen ? Wat vonden we leuk ? Wat vond hij mooi ? Wat vond ik fijn ? Hoe was het ? Hoe is het ? Hoe zou het kunnen zijn geworden ?
Duizenden vragen. Vanuit ontelbare perspectieven ook even zoveel antwoorden.
Eén ding is voor mij zeker….tijdens zijn fysieke leven was ik me bewust dat we 2 individuen waren, die een EENHEID vormden. Waarom, hoe ? Only God knows. Hoe ingewikkeld ons leven ook was/is dat gevoel hadden/hebben wij allebei. Een half woord, een blik, lichaamstaal, wij wisten wat er in de ander omging.
Tijdens het leven weet je dat dit gevoel van eenheid niets fysiek is, maar groter, beyond everything …..
Toch huil ik…..?
Hoe kan hij ooit weg zijn ? Hij is één met mij, een deel van mij….
Fysiek is slechts een piep klein gedeelte, wat wij als mensen zo groot maken. Onvoorwaardelijk liefde, universele liefde, Liefde met een hoofdletter, voel je in je hart.
Door die verbinding te maken met je hart is je geliefde er weer. Voor mij is dat Michel. Misschien is hij er zelfs nu duidelijker, zuiver. Als ik met hem praat hoor ik zijn antwoorden. In mijn ooghoeken zie ik steeds iets bewegen. Het is alsof mijn lichaam de gewaarwordingen oppikt die er kennelijk voorheen ook al waren. Toen ging het langs me heen, want hij kon ieder moment thuis komen. Waar heb ik destijds in godsnaam op gewacht ? Hij was en is altijd thuis …..in mijn hart.
Het klinkt misschien gek, maar die tranen, vullen mijn leegte en maken dat de zon weer langzaam opkomt in mij. Het is alsof Michel in onze oceaan is gesprongen, als een soort bommetje. De tsunami die hierdoor ontstaat komt er via mijn fysieke ogen uit, totdat het water weer tot rust is gekomen en wij samen verder kunnen gaan in 2 verschillende levensvormen.
Vol licht en kracht……
AFSCHEID
31 Augustus 2015
Zoals jullie weten woon ik ietwat afgezonderd. Een keuze die ik overigens zelf heb gemaakt. Mijn verwerking/rouwproces wil ik graag delen. Ik merk dat het werkt voor mij op deze manier. Vandaag was ik bij m’n huisarts. Zij vraagt zich af, of ik mijn verdriet niet verdring. Hoe kan het dat ik vanaf 24 april, zo kan zijn als ik ben? Ze snapt het niet. Je moet je man toch missen ? Dat is ook zo. Het verwerkingsproces is duidelijk, ik zit er middenin, alleen kijk ik OOK als een buitenstaander naar mijn eigen proces. Dit is hoe ik in het leven sta. Niets meer en minder.
Afscheid nemen begint al heel vroeg in je leven. Je wordt geboren en neem direct afscheid van de geborgenheid van je moederschoot. Je drinkt uit de borst en bent daardoor nog één met je moeder. De geur, de nabijheid, geborgen, veilig. Ook hier komt een eind aan. Soms heel snel, gelukkig voor sommigen mag dit nog even duren. Je blijft thuis tot je naar de peuterzaal gaat. Tegenwoordig zelfs na 3 maanden, kan je naar een kinderopvang omdat je moeder en vader allebei weer moeten werken. Peuterzaal, basisschool, middelbare school, vervolgopleidingen. Steeds weer afscheid nemen. Ook je vrienden zie je vaak niet meer of nauwelijks. Als je pech hebt sterven in deze periode je opa en oma of andere dierbaren. Huisdieren worden niet heel oud, dus ook hier is het afscheid nemen geblazen. Eerste liefdes, tweede liefde enz. Samen wonen, trouwen is ook al geen zekerheid meer. De roze bril gaat af. Men stapt snel op als het te moeilijk wordt.
Fysiek verander je vanaf baby totdat je hoog bejaard bent. Iedere verandering van je lichaam is steeds weer een afscheid. Verhuizingen, verschuivingen, veranderingen. Je maakt plannen, vooronderstellingen of stelt doelen die niet gaan zoals jij bedacht had.
Vanaf het moment dat je geboren wordt, nemen we steeds weer afscheid. Het doet pijn, het is soms beangstigend, soms fijn een opluchting. Je lichaam reageert hier op. Je voelt het, je ziet het, je kan er niet omheen.
Het leven is onvoorspelbaar, het is een beweging die je ogenschijnlijk niet onder controle lijkt te hebben. Als je leert te genieten in het moment, voel je geluk, vrede. Accepteer de flow van het leven. Probeer niets te plannen, niets onder controle te houden. Wanneer je dat wel doet, hou dan altijd de mogelijkheid open dat er iets kan gebeuren waardoor je jouw plan zou moeten aanpassen of veranderen. Wees flexibel. Kijk naar de natuur die verwoest soms, breekt, verdwijnt zelfs, maar er komt iets nieuws voor terug. Het herstelt zich iedere keer weer. Wij zijn onderdeel van die natuur. Waarom zou het bij ons anders zijn ? In ons leven schijnt de zon, en gaat hij ook steeds weer onder. Het regent , het stormt, het sneeuwt, het hagelt, het is windstil enz. De houdbaarheid van een mensenleven ligt tussen de 0 en 100 jaar. Hierdoor zijn we in het leven van één ding verzekerd, we gaan allemaal dood. Wat daarvoor of daarna gebeurd vult een ieder in, naar geloof, overtuiging etc.
Leven tot de dood erop volgt is dus mijns inziens iets heel natuurlijks. Waarom wordt er dan toch aan deze enige zekerheid zo zwaar gewogen ?
Als je kan zeggen, hij of zij heeft tot het eind zijn/haar leven ten volle geleefd. Hoe mooi is dat ?
Met trots mag ik vertellen dat mijn man, tot het laatste moment heeft geleefd !!! Het was een bijzondere ervaring daarbij aanwezig te zijn. Met recht de moeilijkste maar ook de mooiste periode van mijn leven.
PIJN
1 september 2015
Op het moment dat ik hoorde dat Mich zo ernstig ziek was op 24 april, raakte ik compleet in paniek. Al huilend schreeuwde ik het uit. Huilen, huilen, huilen. Dit heb ik de eerste dag zo gedaan totdat het ineens stil werd in mij. Heel stil……..
Waarom huilde ik ? Had ik om Mich gehuild ? Hij was immers ziek en had pijn. SCHRIK…….
NEE, ik huilde omdat IK angstig was hem te verliezen ! Hoe zou het verder gaan ? Hoe is het om niet iedere nacht lepeltje aan lepeltje te liggen ? Hoe kan ik in de winter warm worden zonder hem ? Hoe moet het met de financiën ? Wie haalt s’ nachts de kinderen op ? Ja zelfs…….wie doet de vuilnis ? Wie laat de honden uit ? Wie doet de moeilijke oudergesprekken op school ? Wie geeft mij steun in een omgeving waar ik eigenlijk niet wil zijn ? Met wie ga ik praten ? Mijn gevoelens en ervaringen delen ? IK, IK, IK……
WOW
Is dit verdriet ? Deze egocentrische dramatische gedachtenspinsels, waaruit zoveel bittere tranen vloeien ? Ja, deze tranen voelden bitter aan !!!
Op het moment van deze bewustwording ging bij mij direct een grote Willie Wortel lamp branden. De knop ging á la minuut om. Op zo’n moment ga je aan jezelf andere vragen stellen. Wat is houden van ? Van hem ? Van mezelf ? Wat is de bedoeling van deze pijn ? Van dit immense verdriet ? Wat is sowieso de bedoeling van het leven ? Hoe kan ik een steun zijn voor Mich ? Hoe kan ik een steun zijn voor de kinderen ? Voor de mensen rond ons heen ? Of steun voor mezelf ? Wat staat mij nu te doen ? Wat heb ik 30 jaar lang anderen geleerd ? Wat kan ik daar nu van toepassen ? En……het mij eigen maken ?
Ja, want je kan wel lesgeven in spirituele psychologische zaken, maar het word pas zuiver als je het zelf ten diepste hebt ervaren. Levenslessen lijken daardoor namelijk heel leeg en hol als je zelf die levensles niet hebt doorstaan. Begrip kan er zijn, helaas niet het ten diepste inleven.
Vanaf mijn 12de jaar heb ik al een vriendje…..zonder tussenposes. 40 jaar iemand naast me, werkelijk in die zin nooit alleen. Poeh, Netje…….dat betekent aan de slag gaan. Wat weet je ?
Momenten van een groot verlies, enorme pijn, immens verdriet, zijn momenten waarin grote transformaties mogelijk zijn. Hoe doe je dat ?
Door tot de bodem te gaan zonder bijvoorbeeld schuldgevoelens, schaamte of zelfmedelijden. Voel het, geef de pijn een kans. Laat die pijn je niet verdrietiger maken, maar juist alerter. Voel en kijk, wordt juist bewust !!! Dat is wat ik nu doe, en dat is ook heel spannend. Mijn lichaam ontwikkelt puistjes, pijntjes, ja zelfs wratten en laat me huilen. Dat lichaam doet haar werk……..
Toch voel ik me goed en zelfs vrij. Nee, niet bevrijd van Mich, maar gewoon vrij…… Eenzaam voel je je als er iemand anders voor nodig is om te reflecteren, om jou te bevestigen of om je steun te geven. Alleen zijn geeft je vrijheid, je neemt zelf de verantwoordelijkheid, je maakt zelf keuzes. Kortom je gaat in je EIGEN kracht staan.
Dat zijn thema’s waarin ik les gaf. Ik krijg door deze gebeurtenis in mijn leven de kans om daadwerkelijk vrij te zijn. Ik krijg de kans om in mijn kracht te staan.
Hoe mooi is dat ? Mich is nu klaar, ik mag nog een poosje verder. Niet eenzaam maar alleen.
VERWARRING
24 september 2015.
Gisteravond een gesprek gehad met Theo mijn therapeut. Ik ging bij hem weg en in mijn hoofd bewoog van alles, alsof al die hersenkronkels omgespit werden. Al rokend liep ik naar mijn auto, terwijl ik probeerde te plaatsen wat er met me aan het gebeuren was. In mijn gevoel kon ik redelijk goed lopen en anticiperen op het verkeer. Netjes wachten tot de auto’s voorbij zijn gereden voordat ik overstak. In mijn auto gekomen breekt het pootje af van m’n splinternieuwe TomTom. Okay, ik registreer dat en leg dat ding naast me neer. Het scherm wordt zwart met een witte pijl. Fuck, nou ja, laat maar. Ik rij weg en bedenk opeens dat ik links af moet slaan. Even achteruit om de straat in te kunnen slaan. En……BAM…tegen een boom !!! Fuck, nou ja, laat maar. Weer achteruit en nu zonder naar de schade te gaan kijken de weg vervolgen. Op dat moment begint dat ding te praten. Over 150 meter naar links. Goh, doet ie het weer ? Ik kijk en zie dat het scherm nog steeds zwart is met die witte pijl. Misschien is de pijl van vorm veranderd, ik weet het niet zeker. Na 85 meter rechts af Huppeldepupstraat…… Goed ik volg die stem wel alsof het een soort blindengeleidenhond is. Na een extra rondje door de stad te hebben gemaakt al slecht luisterend naar deze TomTomhond, besluit ik maar zelf te kijken en te bedenken waar ik rij, zodat ik die stad uit kom. Pfffff, dat lukt me. Op de A27 denk ik goed na om die omgespitte hersenen even te laten voor wat het zijn en mijn ogen te laten focussen op het verkeer. Met enige inspanning en een paar goede diepe ademhalingen lukt ook dat. Ik krijg van de hond te horen nog 24 kilometer rechtdoor op de A27. Ooooh dat is makkelijk, kan ik er ook nog een peukie bij roken. De radio aan ……Sinead O’Connor met Nothing compares to you….. Een gouwe ouwe !!! In mijn geestesoog zie ik Reneetje als klein kind voor me. Met een glimlach op mijn gezicht zing ik mee. Hé, dat voelt lekker. Ik beweeg mijn lichaam alsof het behaaglijk is, het voelt cosy dit mee te galmen…..Dan opeens dringen de woorden van dit nummer tot mij door. Inderdaad, nothing compares to Michel. Wat voor problemen ik ook denk te hebben, HIJ is de grote liefde van mijn leven !!! Ik zet de radio uit, dit gevoel wil ik niet laten verstoren door een ander nummer. De stilte maakt dat de verwarring die ik mijn hersenpan voelde nu door het hele lichaam is waar te nemen. Hmmm waarschijnlijk ben ik niet voor niets naar een psychotherapeut gegaan. Er gebeurd veel in mij, er verplaatst zich iets, maar wat ? WAT ? In deze donkere stilte rij ik door het bos naar huis, hopend dat er geen hertje voor de auto zal springen. Ben niet in de stemming voor een noodrem. Universum gun me even deze stilte/rust. Gelukkig het is me gegund…. Ik zet de auto neer en kijk nog steeds niet naar de eventuele schade, mijn auto doet het immers nog. En……zo mooi is die kar ook niet meer, een schram, een deuk meer of minder, het is goed zo.
Normaal is Pan uitzinnig blij als ik thuis kom. Hij springt, blaft en hapt dan naar me. Ben altijd voorbereid me goed vast te houden zodat ik niet op m’n bakkes val. Nu is hij blij, maar voorzichtig met me, hij piept als een klein hondje. Als een soort robot, hang ik mijn jas op en haal de zakken leeg. Eerst alles organiseren en opruimen. Opruimen is de laatste tijd ook zo’n ding, bijna dwangmatig. Ik wil rust, geen troep. Een bak koffie zetten en dan mag ik van mezelf gaan zitten. Pan en Kiba springen direct op schoot. Ze maken nog even fel ruzie om hun plekje te verdedigen. Weer stilte en rust terwijl ik de honden aai staar ik voor me uit. Hoe voel ik me ? Verward en doodmoe. De TV aan doen. Ik kijk zelden nog TV, de meeste tijd breng ik achter mijn laptop door. Dat geluid irriteert me dus huppakee geluid uit, alleen nog de beelden. Oorlog, ellende, armoede of meer van dat soort geneuzel door zappen. Stompzinnige spelletjes door zappen….Praatprogramma dan….Humberto Tan is prettig om naar te kijken en later Jeroen Pauw ook niet verkeerd….als ik het maar niet hoef aan te horen. Makkelijk zo’n geluid-uit-knop. Gedachteloos verstrijkt de tijd tot Anjali belt of ik haar van d’r werk wil komen ophalen. Ik sta op trek mijn jas aan en wil de deur uit gaan, schiet mijn linker been in een spasme/kramp. PIJN, PIJN, PIJN !!!! Verdorie ik kan geen stap verzetten. Na een minuut of vijf trekt de ergste pijn weg en kan ik al hinkend naar de auto lopen. Vlak bij Anjali’s werk moet ik een parkeerplaats op. Dat weet ik. Ik zie twee bomen en denk hier is het, ik rem af om de scherpe bocht te maken en zie dat er alleen maar gras en struiken staan !!! Mis dus, dit is geen inrit naar een parkeerplaats. Stapvoets rij ik verder en hoop zo de inrit te bespeuren. Ja, daar is ie !!! Ik neem direct de bocht, want ik heb hem immers gezien. Eindresultaat ik neem de helft van de graszoden mee en een stukje van de inrit zelf. Pffff, geen paaltjes dus niets aan de hand. Gaat lekker met mij. Bij de voordeur aangekomen, zie ik Anjali nog niet. Ik besluit alvast te keren, en achteruit naar de voordeur te rijden. Ik had wel de dikke stenen paaltjes gezien en begreep dat ik die op een zeker moment niet meer zou kunnen zien. Op passen geblazen dus. Terwijl ik achteruit rij, zit ik serieus na te denken of ik gewoon tegen die paaltjes aan zal rijden (dan weet ik namelijk zeker dat ik er ben) of op een zeker moment in kan schatten hoever ik er vanaf sta en dan te stoppen. Gelukkig kies ik voor de laatste optie. Anjali komt blij de auto in, ze vind haar werk leuk. Ze babbelt en ik luister niet, want ik ben te veel bezig met overleven. Hoe kom ik zonder kleerscheuren thuis ? Hoe komt die verwarring in mijn lichaam tot rust ? Zal die pijn in mijn been nog wel helemaal wegtrekken ? Wat gebeurd er toch ? Wat ? Wat ?
Thuis gekomen zijn Anjali en ik nog even gezellig samen. Ja, echt gezellig met de hondjes en met elkaar. In ieder geval voelt het ontspannen aan en dan ervaar ik het al snel als gezellig. Het geeft rust als er geen spanningen zijn. Anjali gaat snel naar haar bed. Ze werkt veel en zorgt goed voor zichzelf. Opeens kom ik erachter dat ik nog niet gegeten heb en besluit dus de boerenkool stamppot van gisteren op te bakken. Om 12 uur s ‘nachts eet ik netjes mijn bordje leeg en bedenk me dan wel dat het voor de spijsvertering niet echt een slimme zet van me is. Op het moment dat geluid van de TV nog aanstond hoorde ik één of andere gast bij Humberto Tan zeggen dat we te dik worden door gebruik van te groot servies. Niet slim om zo laat zwaar te eten maar van een klein bordje is dan concessie die ik op dat moment maak. DOM ? Maar ja, ik doe wel meer domme dingen en haal daarbij m’n schouders op. Ik besluit daarna naar bed te gaan en val dan ook vrij snel als een blok in slaap……
Het meest opvallende aan mijn gedrag van de laatste tijd is dat ik continu keuzes maak. Ik besluit dit, ik bedenk dat enz. Misschien doe ik dat wel altijd zo. Nu ben ik me er heel erg van bewust. Ben ik een control freak ? Lachen Annette die altijd zo makkelijk GO WITH THE FLOW LIJKT ? Ik kan er nog niet de vinger op leggen, er is iets in mij wat als een mol naar de oppervlakte wilt komen. Door het proces waar ik nu in zit, kan ik vertellen dat er heel veel meer naar boven komt dan het rouwproces zelf. Een diep onder geschoffeld angeltje is bezig zich naar het licht te wroeten. Ik zeg nu angel en geen mol. De mol is blind, maar die pijnlijke angel is een engel. Ik ga het zien en beleven.
13 oktober 2015
Beste Annette,
Ik leerde Michel kennen toen ik bij het Insula College kwam werken. ’s Morgens zagen mijn collega en ik hem vaak binnenkomen, veerkrachtige tred, tas onder de arm en neuriënd. Hij riep joviaal “goedemorgen dames” en schoot het gangetje in op weg naar zijn lokaal. Als dan de bel was gegaan stond hij verbaasd bij de loge “dames, er is geen klas, zitten ze in een ander lokaal?” “Je hebt geen les Michel, pas het volgende uur”. Waarop hij oprecht verbaasd zei “meen je dat nou? Ben ik zo in de war geweest? Nou, dan ga ik maar gezellig naar de personeelskamer”. De volgende dag stond er dan, ruim na de bel een klas in de gang te rumoeren. Een werkwillige leerling kwam dan vragen waar meneer Groen was. In die tijd was de verhouding tussen Michel en zijn telefoon nog niet zo hecht. Maar als het lukte om hem te bereiken riep hij wederom verbaasd “had ik les dan? Ik kom er nu aan, zorg dat ze niet weglopen”. Een conciërge ging dan voor de deur liggen om de op weglopen beluste jeugd in het lokaal te houden.
Meerdere malen per week meldde Michel zich aan de balie met de vraag of wij zijn telefoon hadden gezien. Hij kon hem nergens meer vinden. Meestal kwam hij uit een jaszak of onderuit zijn tas tevoorschijn. We hebben hem ooit aangeboden om overdag zijn telefoon te bewaren en hem aan het einde van de dag terug te geven.
Tijdens een personeelsvergadering zou Michel een kleine presentatie geven over het huiskamerproject en het goed doel waarvoor het geld was bestemd. Na enig gepruts met een memory stick ging er toch wat gebeuren. In beeld kwam een advertentie uit Marktplaats. Een lachsalvo barstte los, maar Michel keek kalmpjes achterom, constateerde dat dit niet het goede bestand was en frummelde nog even verder op de laptop. En we kregen toen gelukkig de foto’s te zien van het schooltje in Burkina Faso.
Hij was de wiskundeman die verstrooid zijn surveillancebeurt bij een toets vergat. Zoals collega Boone zei: “dat was vet irritant”, maar daar stond tegenover dat Michel altijd bereid was om in te vallen voor een collega die was verhinderd, of eveneens zijn of haar beurt vergeten was. Ik zie hem nog staan, laat in de middag, tas en jas bij zich. De roostermaker zat te mopperen op een surveillant die niet in het lokaal aanwezig was en wilde deze gaan zoeken. “Blijf toch zitten meissie” riep Michel. “Ik ga wel, ik ben er toch. Welk lokaal moet ik zijn?”. Het was hem nooit teveel. Soms verontschuldigde de roostermaker zich omdat Michel wel heel vaak was ingeroosterd. Dat wuifde hij altijd weg, hij vond het erbij horen en stapte blijmoedig en opgewekt naar het toetslokaal.
Toen kwam die maandagmiddag eind april. Michel belde en meldde dat hij bijna klaar was in het ziekenhuis en de andere dag weer wilde gaan werken. Op mijn vraag wat er met hem aan de hand was vertelde hij over de kanker die bij hem was geconstateerd. Ik was diep geschokt. Michel niet, hij had er al over nagedacht. “Ik weet dat mensen soms eerder doodgaan dan anderen, daar heb ik vrede mee als dat mij gaat overkomen. Maar ik hoop dat ik mijn vrouw en kinderen dan goed kan achterlaten. Ja voor hen vind ik het wel heel erg”. Hij heeft nog even gewerkt. Aan het einde van zijn laatste les ben ik de klas ingelopen. Ik zag hem met high fives afscheid nemen van de laatste jongens. Hij kreeg van één van hen een zak pepermunt :”voor in het ziekenhuis meneer”. Ik heb hem omhelsd en alle sterkte van de wereld toegewenst. Hij was niet erg optimistisch maar zei wel dat hij zo snel mogelijk na de vakantie weer wilde gaan werken. Hij wilde zijn eigen examens nakijken, en dat heeft hij ook gedaan. Hij kwam op school en was de oude Michel. Hij gaf ons als collega’s geen gelegenheid om dramatisch te doen want dat deed hij zelf ook niet. Als iemand vroeg hoe het ging zei hij eerlijk dat hij die dag een goede dag had, dus dat het goed ging. En dat het ook wel eens minder ging. Hij keek zijn eigen examens na, en ook nog de tweede correctie. Met de trein kwam hij naar Dordrecht om het werk in te leveren. Hij verheugde zich bijzonder op het reisje naar Disneyland Parijs waar hij gelukkig ook geweldig van heeft genoten. Ik heb hem nog gesproken, de dag vóórdat hij de eerste chemokuur kreeg. Hij keek er wel naar uit, er zou eindelijk iets gebeuren. “Bel je me als er nog herkansers voor mijn vak zijn?” vroeg hij. En er wás één herkanser. De vrijdag na zijn eerste kuur heb ik gebeld. Hij nam op, eigenlijk per ongeluk. Want hij was zo ziek. Nakijken van dit werk ging niet meer. Het lukte me niet meer om contact te krijgen met Michel en ik hoorde een paar dagen later dat alleen nog via jou kon worden gecommuniceerd.
En toen hoorde ik via Kitty dat Michel was overleden. Toch zo snel. Marien Smits belegde een bijeenkomst in de personeelskamer die afgeladen vol was. We hoorden dat Michel thuis was en dat wie wilde hem nog kon zien om afscheid te nemen. Ik wilde dat niet. Michel was één van mijn dierbaarste collega’s en ik wilde hem in gedachten houden zoals hij daar die laatste keer in mijn kantoor stond en met een brede armzwaai afscheid nam. “tot gauw hè Maaik”, en ik zeker wist dat ik hem nooit meer zou zien.
Hij leeft nog voort, zeker bij jou en de kinderen. Maar ook bij ons. Er wordt nog gesproken over de klassen van Michel, de mentorleerlingen van Michel. Zijn huiskamerproject wordt voortgezet door een grote groep docenten en gaat verder onder de naam Michel Groen Huiskamer.
Het was goed hem gekend te hebben. Ik wens jou ook alle sterkte van de wereld want rouwen, echt diep verdriet kost tijd en veel energie.
Maaike de Waart, leerlingenadministratie Insula College.
Hallo Maaike,
Natuurlijk kom ik even bij de administratie gedag zeggen !!!
Ik hoop snel van Beli te horen wanneer het uitkomt.
Het gaat op zich goed met mij en het gezin. We praten met elkaar over hoe we ons voelen. Soms is er herkenning in de beleving en dat maakt weer sterker. Wat we allemaal meemaken is, dat het leven door gaat. Het rouwen blijkt een proces te zijn waar je aan overgeleverd bent. Het is er ieder moment, iedere seconde als een vriend die met je meeloopt. Je kan het niet sturen het overkomt je. Het advies wat ik mijn kinderen en mezelf geef, is er niet tegen te vechten. Het is je vriend niet je vijand. Laat het over je heen komen zodat het rouw/genezingsproces zijn werk kan doen.
Op dit moment is het verinnerlijken een fijn aanvoelend proces. Het uiten daarentegen is heel moeilijk.
Laat ik het je uitleggen........
Verinnerlijken doe je in stilte. In stilte met je gedachten, in stilte met je herinneringen, in stilte schrijven en in stilte lezen.
Voor mij is uiten, het geluid op dit moment moeilijk. Hardop praten, een gezelschap, de tv het geluid aan, enz.
Een voorbeeld; ik heb jou mail gelezen, met een lach en een eenzame stille traan. Toen ik deze mail voor wilde lezen aan één van onze dochters, kon ik amper nog praten zo erg geëmotioneerd.
Ik loop er niet voor weg het mag er allemaal zijn. Ik ben pas geleden naar de reünie geweest van de middelbare school waar Michel en ik allebei op gezeten hebben. Doodeng, maar ik dacht die uitdaging ga ik gewoon met mezelf aan. Het was heel gezellig, ik heb ervan genoten. Als men aan mij vroeg of ik getrouwd ben, zei ik: "ja". Zo voelt het en is het voor mij, dus niets aan gelogen. Zolang ik nog in dit proces zit, is de rouw en trouw van mij.
Waarschijnlijk zal ik weer een stapje verder zijn als ik onbekenden zou kunnen vertellen dat ik weduwe ben. Zover ben ik echter nog niet.
Naar school komen lijkt me fijn, ik kan van te voren niet inschatten hoe ik zal zijn. Zoals ik al zei, de gevoelens overkomen je op een moment dat je het niet verwacht.
Hopelijk tot snel !!!
Vriendelijke groeten Annette Groen
HET GROTE LOSLATEN
17 december 2015
Het jaar van het grote loslaten. Voor mij en mijn gezin een insnijdende, verdrietige, pijnlijke maar o zo inzicht gevende, prachtige en verruimende levensles. Michel getransformeerd in een onzichtbare maar voor ons voelbare vorm. Pan die wij geholpen hebben met een heftige start als pup, nu bij een ander gezin. Hij gaf ons liefde, plezier en we zijn dankbaar dat hij onze hond mocht zijn. Max is voor zijn studie in Hilversum gaan wonen, uitgevlogen, een mooi leven creërend. Amarantha gaat studeren en wonen in New York. Ook al was zij al lange tijd uitgevlogen, is deze onderneming spannend en uitdagend. Anjali gaat in Utrecht wonen en studeren. Na een time out slaat ook zij haar vleugels uit.
Oma geworden dit jaar ! Hoe mooi is dat. Helaas laat je dan ook iets los. Duidelijk niet mijn jeugdigheid maar het is wel weer een verschuiving.
Alles tegelijk Weduwe, Empty nest en Grootouder afgekort staat dat voor WEG. Nooit had ik kunnen bedenken dat al deze veranderingen in één split second zouden samenvallen. Meestal zitten daar toch wat jaren tussen ? Wat betekent deze WEG ?
Normaal gesproken in alle rust genieten van je kinderen en klein kinderen, hopelijk in goede gezondheid tot je zelf het eindige voor het oneindige verkiest.
Voor mij betekent deze WEG, een nieuwe begin, nog veel te ontdekken, te ontwikkelen, te maken en te doen. Oud genoeg voor de nodige levenservaring en een kans om op een nog relatief jonge leeftijd een uitdagend en inspirerend leven te creëren. Hoe ? Dat weet ik nog niet, maar het is zeker mijn voornemen voor het nieuwe jaar en de vele, vele jaren die nog zullen volgen.
Ook al kijk ik nu eerlijk gezegd niet uit naar de feestdagen, wens ik iedereen fijne feestdagen en een heel mooi, gelukkig en gezond 2016.
10 februari 2016
Ik huil
Ik huil de tranen van mijn kinderen
Ik huil
Ik huil, zag dat je even bang was
Ik huil
Ik huil en we praten er over
Hij is weg, maar zo aanwezig…..
Steeds meer.
Wat zou jij zeggen ?
Hoe zou jij het zeggen ?
Zo moeilijk om jouw woorden terug te vinden.
Jij was een gespreksgoochelaar …..
Alle kanten op.
Uiteindelijk één rode draad.
Soms moeilijk om deze te zien.
Uiteindelijk altijd zo sterk.
Papa, ben je bang voor de dood ?
Nee, de dood is altijd bij je.
Hij loopt altijd met je mee.
Hij loopt achter je, en als hij voor je staat……..
Kan je hem ontvangen als een oude vriend.
Gelukkig weer een paar woorden van je gevonden.
Dank je
Rouwen is een levenskunst.
Er niet omheen maar doorheen.
Daar is moed voor nodig.
Zo heftig, pijnlijk, verwarrend…..
Durf je deze emoties toe te laten,
In al zijn overweldiging,
zo imponerend, ontzagwekkend, meeslepend, overdonderend aangrijpend
Dan kom je ineens in het oog van de storm/orkaan
Die rust, die stilte, evenzeer.
(als idem dito)
BUBBEL
10 maart 2016
Gaat het goed met me ? Ja
Zijn de gebeurtenissen één groot drama ? Nee
Is het leven mooi ? Ja
Geniet ik echt ? Nee
Is alles vlak, gelijkmatig, geen ups en downs ? ja
Overnachten in dezelfde hotelkamer, waar Mich en ik een jaar geleden logeerden, kwam niet bij me binnen. Zelfs geen herinnering.
Naar New York, kijken hoe onze dochter het maakt, geen probleem.
De vele veranderingen binnen ons gezin, allemaal onder controle.
Hoe mooi is de natuur ?
Deze zet je in een soort bubbel om je te laten functioneren, je pijn te verzachten, je te begeleiden naar het eind van de donkere tunnel waarin je terecht bent gekomen.
Vanaf het begin mag je het licht zien aan het eind van deze tunnel.
Hoop.
Iets moois.
…….er is leven na de dood.
Ik heb honger, ik loop te trillen op mn benen, het voelt zo leeg…
Nu…..rollen heel stil de tranen over mijn wangen. Kabbelend als het ware. Ergens in mijn lichaam voel ik bevrijding.
De leegte vult zich langzaam weer met blijheid. Blij als ik rond me heen kijk, blij als ik naar de foto van Mich kijk, blij als ik naar buiten kijk en de vogels hoor fluiten.
Blij als ik over hem kan praten.
Dankbaar voor deze bubbel, deze wandeling door de donkere tunnel.
Het geeft mij de ruimte om weer te ontdekken wie ik ben, wat ik zou kunnen doen, zodat ik eens weer in het licht, mijn pad gelouterd en gegroeid kan vervolgen.
Is het einde in zicht ? Misschien
Maakt het iets uit ? Nee
Ik vertrouw erop dat deze bubbeltunnel er zolang zal zijn als dat het voor mij nodig is.
Dus
Gaat het goed met me ? JA
AFGEBROKEN TAKKEN
7 augustus 2016.
Vorig jaar op 24 september schreef ik het volgende :
Ik kan er nog niet de vinger op leggen, er is iets in mij wat als een mol naar de oppervlakte wilt komen. Door het proces waar ik nu in zit, kan ik vertellen dat er heel veel meer naar boven komt dan het rouwproces zelf. Een diep onder geschoffeld angeltje is bezig zich naar het licht te wroeten. Ik zeg nu angel en geen mol. De mol is blind, maar die pijnlijke angel is een engel. Ik ga het zien en beleven.
Rouwen is duidelijk een proces om de overweldigende pijn te verzachten. Wat ik al eerder vertelde je komt in een soort bubbel, zodat je de shock/pijn gereduceerd kan doormaken. Toch was er nog iets gaande, unheimisch maar wel duidelijk aanwezig. Nu is dit wat duidelijker geworden.
Het water van de rivier stroomt vloeiend en gestaag met hier en daar een stroomversnelling. Mijn normale gesteldheid van emoties en gevoelens. De bomen die aan de oever staan hangen hier en daar met hun takken in het water. Sommige takken zijn gebroken. De bomen staan voor de materie, het denken. De gebroken takken zijn de wonden opgedaan in het leven. Ze hangen in het water. De wonden hebben een emotionele pijn achtergelaten. Het water stroomt verder de takken blijven hangen. Dan ineens komt er een regenbui zo hevig dat het water in de rivier enorm stijgt. De regenbui is de shock en het enorme verdriet van Mich zijn overlijden. Doordat het water is gestegen gaat het water ook sneller en krachtiger stromen. De gebroken takken, de wonden uit het verleden breken af…
Het is duidelijk dat dit proces een hele lading oud zeer meeneemt. Oud zeer dat losgelaten mag en kan worden. Zo mooi om te ervaren dat een pijnlijke insnijdende gebeurtenis je helpt op zoveel vlakken van je leven, schoon schip te laten maken.
Zo af en toe breek ik uit door op vakantie te gaan. Even ben ik dan niet het water en de bomen, maar ga ik in een bootje zitten. Het is er allemaal maar kan even niet gevoeld worden. Thuis ben ik alleen en stil. Er gebeurt zoveel in mij. Meegaan met de stroming, de afgebroken takken geven mij een heling die zoveel verder gaat dan alleen maar het verwerken van Mich zijn transformatie.
Het is duidelijk dat het mij ook een kans geeft om los te laten en zo oorspronkelijk mogelijk weer verder te kunnen gaan.
Het water zal ook weer gaan zakken, de takken hun weg vinden en uiteindelijk vergaan. Aan de bomen zal vanaf de wond weer nieuw vers groen ontstaan.
ONTWAKEN
Vrijdag 4 november 2016.
Het is weer herfst. De bladeren vallen. De natuur laat al zijn ballast los, het laat los wat zij niet meer nodig heeft. De planten en dieren trekken zich terug.
En ik ? Ik word langzaam wakker uit m’n bubbel. Deze bescherming begint te vervagen. Mijn fysieke ogen zien dat hij er echt niet meer is ! Waar ik ook kijk, hoelang ik ook wacht, hij komt niet meer binnen stappen. Mijn innerlijke ogen zien dat hij heeft losgelaten, hij is vrij. De bubbel gaf me een staat van “zijn” , ik was leegte, ik was pijn, ik was verlaten en ik was verdriet. Mijn lichaam begint nu te voelen, het voelt pijn, het voelt leegte, het voelt verlaten, het moet huilen. Mijn ogen zijn nu wijd open, mijn lichaam is wakker. Net als deze herfst, zal ik de kracht hebben om los te laten en vrij te zijn. Verorberen wat er was, consumeren wat er was, implementeren wat er was en meenemen wat er was.
Een duidelijke verschuiving binnen mijn rouwproces. De bubbel was als een moedersschoot, nu wordt ik losgelaten……..
FLEETING LIFE
29 april 2017
2 jaar geleden hoorden we dat Mich ongeneeslijk ziek was en werd ons eerste kleinkind geboren.
De tijd vliegt denk je dan.
Opeens besef ik heel duidelijk dat je als mens altijd in 2 tijdzones leeft.
De tijd gemeten in tijd is vluchtig. Het is "niets" 1, 10 ,100, 1000 jaar enz. Een leven is een druppel in de oceaan van tijd. Tijdens het leven staat de tijd in feite stil. Je beleeft van alles er ligt ook veel in het verschiet. Over 15 jaar dan.... Vroeger toen ..... dit beleef je als een eeuwigheid.
Tegelijkertijd ervaar je dat de tijd voorbij vliegt.
Terugkijkend naar deze foto's ervaar ik beiden.
De tijd is vluchtig, staat stil.....en vliegt aan mij voorbij.
5 juli 2017
5 juli 2015 is Michel overleden. Alweer 2 jaar geleden. Het voelt als gisteren maar er zijn al weer zoveel dingen veranderd.
Michel was een tweedegeneratie slachtoffer (tweede generatie syndroom) De oorlog leefde in hem. De oorlog met het leven. Waarom leef ik ? Waarom moet ik me aanpassen aan de maatschappij ? Kan ik vertrouwen ? Met wie moet ik rekening houden ? Waarom ? Hoe ? Waarvoor ?
Intelligent, grappig, gevat, scherpzinnig een clown die het leven heeft ervaren als overleven.
Knap dat hij tot op het laatste moment toch ten volle heeft geleefd, zijn leven heeft beschouwd en een plek gegeven.
Blij dat hij vrij is.....
10 maart 2018
Geboortedag van Mich.
As I sit in heaven
And watch you everyday
I try to let you know with signs
I never went away
I hear you when you’re laughing
And watch you as you sleep
I even place my arms around you
To calm you as you weep
I see you wish the days away
Begging to have me home
So I try to send you signs
So you know you are not alone
Don’t feel guilty that you have
Life that was denied to me
Heaven is truly beautiful
Just you wait and see
So live your life, laugh again
Enjoy yourself, be free
Then I know with every breath you take
You’ll be taking one for me …..
RUIMTE
26 maart 2018
Het verlies vulde me met leegte. Mijn lichaam vertaalde het als honger. Al snel kwam ik erachter dat eten mijn hongergevoel/leegte niet wegnam. Een lichaam gevuld met leegte gebruikt heel veel energie. Zo min mogelijk doen, zo min mogelijk ondernemen. Natuurlijk kom je er niet onderuit zo af en toe iets te doen of te ondernemen, wat me dan ook heel moe maakte. Zo snel mogelijk terug naar huis, naar mijn vertrouwde stilte. Leegte is geen synoniem voor eenzaamheid. Leegte is meer iets van verteren. Je lichaam moet de shock die je binnen krijgt verteren. In stilte en alleen door diep adem te halen kon ik het hongergevoel wegnemen. Aan dit gevoel raakte ik gewend, totdat ik het zelfs niet meer waarnam. Ongeveer anderhalve maand geleden, sta ik s ‘morgens op en merk direct dat ik me anders voel. Ik voel ruimte. Ja, RUIMTE. Gek, ik kan er geen ander woord voor verzinnen dan ruimte. Energiek en zin in sociale contacten. Doordat ik onbewust was van het feit dat ik geen ruimte had, werd ik het me bewust op het moment dat het er wel was. Wat is er gebeurd ? Hoe kan het ? De leegte had me gevuld en alle ruimte ontnomen. Nu is kennelijk de shock zover verteerd dat er weer ruimte is ontstaan. Ruimte voor nieuwe ervaringen, een nieuw begin.
5 juli 2019
Het is 4 jaar geleden dat Mich is overleden. Ik kijk naar een foto die is genomen op 28 april 2015 in het ziekenhuis van Maastricht. We wachten daar op de geboorte van ons 1ste kleinkind. Op dat moment weten we al 4 dagen dat Mich ernstig ziek is.
Een groot deel van onze persoonlijke ontwikkeling hebben we samen doorgemaakt. Hij leeft voort in mijn gedachtengangen.
Het leven gaat door, maar aanwezigheid blijft.
Een persoon heeft een vorm, een naam. Aanwezigheid is oneindig. De laatste jaren heb ik bewust mogen opmerken dat aanwezigheid zoveel meer is. Het maakt het leven magisch.
Eén ding is voor mij zeker, je kunt een leven niet plannen. Doelen stellen, plannen, niets mis mee hoor. Toch zul je steeds weer iets los moeten laten, en flexibel moeten zijn. "Go with the flow". Je stippelt echt niet zelf je pad uit. Het ontvouwt zich voor je. Het maakt het leven mooi, interessant en mysterieus. In het moment zijn. Kom maar op laat het zich maar ontvouwen !!!
Mijn Verwerking 5 jaar later....
11 maart 2020
Een rouwproces van je geliefde duurt eeuwig denk ik. Het verandert wel. Door allerlei stadia gaand, komt er een vorm van acceptatie, rust. Wetend dat weg niet weg is. Iedere dag kom je hem tegen in je gedachten, in je kinderen, in gezamenlijke herinneringen met vrienden enz. Ook bij nieuwe gebeurtenissen binnen mijn gezin waar hij niet fysiek bij is, maar wel aanwezig. De pijn wordt minder. Zo af en toe maak je een klein rouwprocesje door, de pijn voel je dan even. Ik voel dat dit nooit over zal gaan. Het leven is nu eenmaal duaal, goed-slecht, mooi-lelijk, fijn-pijnlijk enz. Je zou kunnen zeggen dat dit rouwproces een heel levend proces is.
Dan ontmoet ik iemand uit mijn verleden. We hadden altijd al een click. Ik leef alleen, niet eenzaam. De gedachten aan een nieuwe partner kwam niet in mij op, en ik zou er zeker niet naar op zoek zijn gegaan. Toch komt ineens deze andere persoon in mijn leven.
Wil ik alleen blijven ? Ja of nee ? Dat blijkt dan wel een worsteling te zijn. Want, hoe creëer ik binnen mezelf ruimte voor een nieuwe partner?
Gun mezelf deze nieuwe gevoelens en wees mild voor mezelf.
Erken dat de relatie met Mich altijd een onderdeel van mij zal zijn. Geef het een plek in m’n hart. Praat erover, hij mag er elke dag zijn. Ik sluit de relatie niet af, veel gezonder is dat denk ik, de overleden persoon op een positieve manier ‘mee te nemen’ in het verdere leven. Hij kan nog aanwezig zijn in gezamenlijke doelen die ik voortaan alleen nastreef.
Alleen op deze manier kon ik ervoor zorgen dat ik niet een potentiële partner vergelijk met Mich. Je gaat niet op zoek naar een vervanging, maar maakt ruimte voor een hele nieuwe partner. Iemand die op een andere manier goed bij je past. Iemand die andere aspecten van mezelf raakt.
‘Koester wat verloren is gegaan,
vier wat is gebleven, omarm wat er bijkomt.’
Ik heb een relatie gekregen met Ton, een ander mens dan Mich. Maar eigenlijk ben ik zelf, door het verlies, ook een ander mens geworden.
Ik dacht : “Verwacht dus niet dat je je oude patronen weer gaat oppakken die je had in je vorige relatie.
M’n nieuwe leven zal heel anders zijn. Omarm dat, geniet ervan. Het biedt je uitzicht op andere facetten van het leven dan je daarvoor kende. Het kan zo maar dat je opnieuw een ‘Love of my Life’ tegenkomt.”
Inmiddels heb ik mogen ervaren dat het inderdaad zo is !
Twee grote liefdes in één leven. Hoe rijk en mooi is dat ?
De eerste grote Liefde gaat niet weg, maar het staat ook de tweede grote liefde niet in de weg.
Ton en ik gaan nu 2 jaar met elkaar om. Het gekke is dat ik dat nu pas een plaats kan geven, het is kennelijk een hele grote stap. Nu pas kan ik er woorden voor vinden en het rijmen met mijn relatie met Mich. Het hoort allemaal bij de verwerking.
5 juli 2020
Op een dag als vandaag word je wakker en je weet het meteen,……het is 5 juli. Vijf jaar.
Kijkend op m’n mobiel zie ik op onze gezins-app. dat ik niet de enige ben die dat meteen weet. Voor de kinderen is deze dag ook een memento, zo diep dat het verweven is met je hele systeem.
Max is door omstandigheden een aantal weken thuis. Nathan die vanaf kleuter al zijn vriend is logeert hier ook. We drinken koffie .
Het gesprek gaat direct over Michel.
“Mam weet je nog dat papa zo bizar veel talen sprak ? Hij kon met iedereen een gesprek aangaan, waar ze ook vandaan kwamen. Papa zei dan altijd spreek maar gewoon je eigen taal, en dan ging hij gewoon los. Damn mam, het was bijna eng. Hij had daar iets mee.”
“Ja, inderdaad, maar op het moment dat hij als zij-instromer voor de klas wilde staan koos hij ervoor om wiskunde te gaan studeren. Je zou denken een taal, toch ? Ik vroeg hem waarom in vredesnaam wiskunde ? Hij zei toen , omdat ik dat het moeilijkste vindt. Papa is echt een goede leraar geworden Max.”
“Mam, dat snap ik, dat komt omdat hij het zelf moeilijk vond. Je weet dan waar de kinderen tegenaan lopen, en gebruik je eigen trucjes om het uit te leggen.”
Michel vond het leven niet makkelijk. Hij creëerde heel veel trucjes om het aangenaam te maken. Hij had zichzelf dat meester gemaakt.
Hij was als het ware een MEESTER levensgoochelaar/tovenaar/kunstenaar.
Ook al is hij hier niet meer, kunnen deze herinneringen aan hem, een licht zijn in de zware momenten die zijn kinderen nog in hun leven tegenkomen.
5 juli 2020
Annette voelt zich verdrietig.
5 juli 2021
Ik heb geen woorden. Het blijft moeilijk te plaatsen. Het verdriet van wat verloren is gegaan. Hoe klonk zijn stem ? De kinderen die een blijvende zichtbare herinnering zijn. Het geluk van nu, een heel ander leven. Het is er allemaal tegelijkertijd. Het leven is echt kwantumfysica !!!! Zo zie je maar de woorden komen dan toch.
5 juli 2022
Vandaag 7 jaar geleden namen we afscheid van Michel. Onze levens zijn veranderd. De kinderen vragen mij vaak; "Hoe zou papa hierop gereageerd hebben ? Wat zou hij ervan vinden ? Enz." Tegelijkertijd weten ze hier zelf het antwoord op. Zijn aanwezigheid in zijn stem en ideeën leven voort. Iedere dag is hij aanwezig bij mij en de kinderen. Mooi om dat te mogen ervaren . Ons leven gaat door altijd met een sausje Mich.......
5 juli 2023
5 juli. Een dag die in het geheugen gegrift blijft. Nu 8 jaar geleden. In die jaren is er al weer zoveel gebeurd. Hoe cru en mooi ? Want de tijd staat niet stil. Zij telt gewoon door. Dit moment staat alleen stil in de harten van diegenen die van Michel hielden/houden.
5 juli 2024
Vandaag is het al weer 9 jaar geleden dat Michel is overleden. Pas geleden hoorde ik iemand zeggen, Rouw blijft.
Dat is waar !!!! Het leven gaat door en de rouw blijft. Gelukkig in een heel andere vorm/intensiteit, maar het blijft onderdeel van je leven. Zeker niet dramatisch bedoeld, maar werkelijk iedere dag denk ik aan hem. Het is niet storend of obsessief, het is er gewoon als onderdeel van mijn bestaan.
Pas geleden is één van mijn boezemvriendinnen overleden. Ook bij haar heb ik ontdekt dat ze er iedere dag is. Het is bijzonder om te mogen ervaren dat de mensen waar je veel van houdt, waar je ten diepste mee bent verbonden, zo onderdeel zijn van je bestaan, liever gezegd van je gehele wezen. Je merkt pas na de dood van dierbaren hoe ze wezenlijk met je verweven zijn en blijven.
In gedachten zie ik een weefgetouw. Ik ben het kleed, en zij zijn enkele gekleurde draden die met mij (het kleed) mee geweven zijn. Onlosmakelijk verbonden met het kleed.
Ook vallen er mensen in mijn omgeving weg, die kennelijk niet op deze manier onderdeel zijn geworden van mij.
Leven en dood geven inzichten in mijn bestaan, dat is magisch en ik blijf me erover verwonderen.